Iluminacija

Nina Like, Nismo ovde da bismo se zabavljali, prevod Radoš Kosović. Beograd: Geopoetika, 2024. – str. 207   Život pisca, privatno i društveno, ispričan u ironičnom ili satiričnom registru, česta je tema savremene književnosti (D. Ugrešić, V. Depant, M. Kartaresku, pojavljuju se automatski). Za razliku od modernizma, kada je lik pisca/umjetnika imao važnu funkciju u izlaganju estetičkih i kritičkih stavova, danas se fikcionalni pisac batrga u biografskim činjenicama, između taštine, samoljublja, usamljenosti i ambicija. Nina Like (1965), norveška autorka, bira i brani nekad uspješnog pisca Knuta koji, osim neuspjeha na svim poljima, doživljava i jednu književnu osudu. Naime, koleginica spisateljica …

Zorica Tomić, Preživeti haos, filozofski vodič kroz veštinu komunikacije. Beograd: Laguna, 2024. – 269 str.   Zorica Tomić, profesorka filozofije koju studenti Filološkog fakulteta u Beogradu dobro pamte sa predmeta Sociologija kulture, Kulturologija i Komunikologija, stvorila je MapTer, autentični sistem/protokol vođene komunikacije. Knjiga Preživeti haos ilustracija je i primjena MapTera, zamišljena kao niz pitanja koja čitaoca upoznaju sa tehnikama upoznavanja sebe, komunikacije sa drugim i na kraju naknadne analize razgovora. Prije svega, važnost ove knjige jeste u činjenici da nas vraća na temu komunikacije koju smo u  visokotehnološkoj civilizaciji naučili da rješavamo preko hiperprodukcije „prijatelja“, pritiscima na tipku delete ili …

Donatela di Pjetrantonio, Južno predgrađe, prevod Jelena Brborić. Beograd: Booka, 2022. – str. 186   Miran život naratorke, univerzitetske profesorke italijanske književnosti u Grenoblu, naglo je prekinut pozivom da se vrati u Peskaru. Putovanje nije samo dolazak u pomoć sestri koja je doživjela nesreću nego povratak životu koji je voljno i odlučno napušten. Zato je najveći dio romana restrospektiva naratorkinog života prije voljne emigracije. Dvije sestre koje pripadaju nesličnim svjetovima, različite po svemu, najveći dio života odvojene i udaljene, ipak pronalaze jedna u drugoj emotivnu sigurnost. Iz siromašne seljačke porodice (opisane u romanu Vraćena), jedna se obrazovanjem i udajom društveno …

Enes Halilović, Bekos. Beograd: Laguna, 2025. -207 str.   Četvrti roman Enesa Halilovića  Bekos formalno čine tri audio-snimka tri različita pripovjedača. Tematski, Halilović nastavlja narativnu obradu zla i nasilja, kao što smo navikli u prethodna dva romana, u surovom bogatstvu nijansi od ruganja do najokrutnijeg kriminala. Ovoga puta junaci su, a i značajan dio radnje, vezani za studenu peštersku zemlju. Dvojica naratora su psihijatri, treći je kriminalac. U dijegetički svijet uvodi nas psihijatar Piloreta koji dolazi iz Nordhauzena na Pešter da sahrani oca. Centralni dio je ispovijest Piloretinog druga iz djetinstva Lemeza, aktera kriminalnog miljea,  a roman završava psihijatrom Martinom …

Knjiga priča vjerovatno najpoznatijeg rumunskog savremenog pisca u Evropi, Lepe strankinje su fikcionalizovane „realne situacije“, kako nas obavještava Kartaresku. Od početnog prizivanja naratera dijalog pisca s čitaocima, u staroj tradiciji burlesknog romana, najavljuje komičan registar, što je eksplicitni stav autora da „deformacija“ stvarnosti ide ka burlesknom, „s namerom da se smejem i da čujem ljude oko sebe kako se smeju, od srca i otmeno“. Ovaj kratki predgovor autor je smatrao očigledno potrebnim s obzirom na to da su Lepe strankinje naseljene stvarnim likova književnog života. No, kratki incipit upućen čitaocima služi i da se ugovorno udalji od faktografske autobiografije. Rumunski …

Nakon Braće po duši, romana koji je nagrađen Međunarodnom nagradom Buker, čime je David Diop postao 2021. godine prvi francuski autor nagrađen u engleskom komšiluku, Vrata za put bez povratka roman je koji potvrđuje značaj pripovijedanja ovog francusko-senegalskog autora. Ovoga puta, radnja je smještena u XVIII vijek a po konstrukciji romana sa više umetnutih priča, podražava se stil narativne književnosti doba prosvjetiteljstva. Glavni junak je stvarna ličnost, francuski botaničar Mišel Andanson (1727-1806), kartezijanac i enciklopedista, stručnjak za floru Senegala. Na početku romana kada ga zatičemo u posljednjim danima bolesti i starosti njegova životna ambicija da objavi grandiozno djelo Univerzalni svijet …

Pontevedra Slađane Kavarić Mandić promišljena je i intimna lirska poema koja iz ženske perspektive reflektuje našu egzistencijalnu usamljenost, čežnju za bliskošću, potrebu za smislom i melanholiju prolaznosti. Kroz narativni glas Soledad Ortege, Španjolke uronjene u sopstvena promišljanja i unutrašnja previranja, autorka istražuje mjesto žene u ličnim i društvenim odnosima prošlosti i sadašnjosti. Na početku je njena priča eksplicitno smještena u godinu 1935, ali kako tekst odmiče, autorka intencionalnim anahronizmima (majica s dalmatincima, muzika u slušalicama, televizor itd) vješto premošćava vrijeme i prostor, omogućavajući da se u glasu junakinje stope glasovi žena raznih epoha. Mehanizam vremenskog i prostornog distanciranja štiti tekst …

U književnom svijetu ponavlja se pretpostavka da Domeniko Starnone i gospođa Starnone stoje iza planetarnog uspjeha Ferante. Čitanje romana Pertle može da uvjeri u te, čini se, osnovane sumnje. Zatvorena porodična priča koju pokreće napuštanje oca zbog mlađe i ljepše žene pretvara se u jednu klaustrofobičnu dramu koja ostavlja trajne ožiljke na sve članove. Prvi dio romana je iz perspektive napuštene žene koja iznenada ostaje sama sa dvoje djece, nezaposlena i izdana. Centralni lik drugog dijela je otac Aldo; supružnici su stari i još uvijek u braku no u tom dijelu retrospektivno se priča nastavlja tamo gdje je za porodicu …

Knjiga Homo ecranis se bavi fenomenologijom hipermedijalizovanog društva tj. načina na koji pojedinac koristi medije i kako oni utiču na njegovo poimanje svijeta koji ga okružuje. U antropološkom pristupu medijima postoji, zapravo, više polja interesovanja pa se tako oni problematizuju najprije kroz iskustvo upotrebe (medijskih) tehnologija i refleksiju koju imaju u društvenoj sferi. Ali medije isto tako čine institucije, pravna regulativa, socijalni odnosi unutar organizacijske mreže, iskustva, artefakti odnosno kulturni proizvodi i mnogo čega drugog koje je u uzročno-posljedičnoj vezi sa medijima. Antropologija medija je, stoga, vrlo kompleksno i interdisciplinarno polje istraživanja medija u različitim društvenim interakcijama u kojima se …